Z artykułu dowiesz się:

1. Czym dokładnie są belki nadprożowe.
    
2. Jakie są rodzaje nadproży.
    
3. Czym jest nadproże betonowe, ceramiczne i prefabrykowane.
    
4. Kiedy sprawdzi się nadproże L19.
    
5. Czym jest wieniec i co ma wspólnego z nadprożem.
    
6. Jak przebiega montaż nadproża L19.

Nadproża nad oknami i drzwiami – co to za rozwiązanie?

Jak już wspomnieliśmy na wstępie, nadproża przykrywają otwory budynku, w tym przede wszystkim te okienne i drzwiowe. Belka nadprożowa może być zatem nadprożem okiennym lub drzwiowym, jednak niezmiennie pełnić będzie tę samą funkcję. Chodzi bowiem o przeniesienie obciążenia znad otworu na sąsiadujące z nim ściany. Dzięki temu możemy wyeliminować ryzyko zawalenia się muru nad „dziurą”.

Nadproża stanowią zatem ważne elementy konstrukcyjne. Ich stosowanie zwiększa trwałość budynku, a jego mieszkańcom i użytkownikom zapewnia spokój i bezpieczeństwo.

Belki nadprożowe – rodzaje i zastosowanie poszczególnych elementów

Nadproża różnicujemy przede wszystkim ze względu na zastosowany do ich wykonania materiał. Kryterium klasyfikacyjne stanowi tutaj również kształt belki oraz to, czy posiada ona zbrojenie, czy nie.

Budując dom i zaopatrując się w tym celu w materiały budowlane, możemy sięgnąć po rozwiązanie, jakim są nadproża w kształcie litery U, potocznie określane kształtkami nadprożowymi. Ich obudowę stanowi najczęściej silikat, ceramika lub beton komórkowy, z kolei wypełnienie to zbrojenie z prętów stalowych oraz beton klasy B25. Belki nadprożowe typu U znajdują zastosowanie w ścianach murowanych lub z betonu komórkowego, choć zdarza się, że stanowią również elementy szalunków. Jeśli chodzi o wymiary nadproża, w tym przypadku stosujemy standardowo belki o przekroju zgodnym z szerokością muru nośnego, o wysokości 20-30 cm i długości 1-3 m.

Inną popularną propozycją są nadproża w kształcie litery L. Ich konstrukcja to dwie, najczęściej prefabrykowane belki, które układa się na wcześniej przygotowanej zaprawie, półkami dolnymi do środka (część monolityczną nadproża wykonujemy zatem na budowie). Nadproża te mogą być montowane w ścianach nośnych zewnętrznych i wewnętrznych, a także w ścianach osłonowych, których nie obciąża strop.

Nadproże typ l19 to tutaj jedno z najpopularniejszych rozwiązań. Piszemy o nim nieco więcej w dalszej części artykułu.

Fot.: Svetopisphoto - Freepik.com

 

Nadproże betonowe, żelbetowe, prefabrykowane

Biorąc pod uwagę materiał, z jakiego wykonano belki, wyróżniamy przede wszystkim:

• nadproża żelbetowe (potocznie określane także jako nadproża betonowe) – jak sugeruje sama nazwa, belki tego typu wykonywane są z żelbetonu, zatem betonu wzmocnionego stalowym zbrojeniem; nadproża monolityczne zbrojone są na budowie i tam też następnie zalewane betonem (najczęściej jest to beton klasy B20 lub B25, co wynika z przyjętego projektu budowlanego), możemy także zaopatrzyć się w gotowe nadproża betonowe – przygotowane fabrycznie i przywiezione na budowę
   
• nadproża prefabrykowane – ta propozycja cieszy się coraz większym zainteresowaniem, m.in. ze względu na swoją funkcjonalność, łatwiejszy montaż i ograniczone niemalże do zera ryzyko popełnienia błędu; nadproże prefabrykowane ma w swojej ofercie prawie każdy producent betonu; konkretny produkt może mieć tutaj swoje oznaczenie informujące o przeznaczeniu belki, i tak nadproża S posłużą do miejsc nieobciążonych od góry stropem, N – obciążonych od stropu i wieńca, a nadproża D znajdą zastosowanie w wykonywaniu ścian obciążonych dwoma stropami, ścianek działowych; nadproża prefabrykowane są fabrycznie zazbrojone – od razu po dokonaniu montażu możemy wznosić dalszą część ściany, bez konieczności czekania na związanie betonu; prefabrykowane belki mogą także zapewniać odpowiednią izolacyjność termiczną – w takiej sytuacji nie wystąpi konieczność wykonania ocieplenia i będziemy mogli zastosować produkt dla ścian jednowarstwowych.
   
• nadproża strunobetonowe – rozwiązanie tego typu jest lekkie, trwałe i łatwe w montażu, sprawdzi się np. jako wykonanie nadproża bramy garażowej
   
• nadproża drewniane – ten typ belki nadprożowej wykorzystywany jest głównie w konstrukcjach drewnianych (mamy tutaj najczęściej prostą drewnianą belkę o przekroju prostokątnym lub kwadratowym)
   
• nadproża systemowe – kształtki z ceramiki, silikatów, czy keramzytu to rozwiązania systemowe, czyli będące częścią konkretnego systemu budowlanego, przygotowywane jako półprodukt dla wnoszenia obiektów w wybranej technologii budowlanej

Popularne nadproże L19 – co warto wiedzieć?

Belki nadprożowe L19 to najczęściej żelbetowe belki prefabrykowane w kształcie litery L, mające wysokość 19 cm, długość od 120 do 360 cm oraz szerokość dolnej stopki wynoszącą 9 cm. Parametry takie, jak długości belek i odpowiadające im nośność, masa zbrojeniowa, czy ewentualne dopuszczalne obciążenie dla pojedynczej belki nadprożowej określane są przez konkretnego producenta w instrukcji montażu nadproży lub w karcie technicznej produktu.

 

Nadproże L19 produkowane jest najczęściej z betonu B25 (C20/25) i znajduje zastosowanie w ścianach nośnych zewnętrznych i wewnętrznych (nad otworami drzwiowymi i okiennymi), a także w ścianach osłonowych nieobciążonych stropem.

Belki nadprożowe L19 montujemy równocześnie ze wznoszeniem ścian, postępując ściśle według zaleceń producenta, jakie zawarł w instrukcji montażu nadproży.

Wieńce i ich funkcje

Wieniec stropowy to połączone ze sobą belki żelbetowe (najczęściej mamy tutaj zbrojenie podłużne, górą i dołem, 3 lub 4 prętami). Elementy te stanowią zwieńczenie stropów i są wykonywane na ich obwodzie. Dzięki temu uzyskujemy zespoloną konstrukcję domu – bardziej sztywną i odporną na uszkodzenia (powodowane np. nierównomiernym osiadaniem gruntu). Poruszając się w temacie nadproży, nie sposób nie wspomnieć o wieńcu stropowym. Oparcie belek stropowych i nadprożowych to bowiem jedne z ważniejszych kwestii w realizowanych pracach budowlanych.

Funkcje wieńca stropowego, który wykonujemy na wszystkich zewnętrznych oraz na wewnętrznych ścianach nośnych, to:

• trwałe wiązanie stropu ze ścianami (stanowi zakończenie tarczy stropowej)
   
• wzmacnianie ścian poddasza
   
• zapewnienie sztywności konstrukcji budynku
   
• łączenie ścian nośnych z samonośnymi ścianami zewnętrznymi (w przypadku obiektów wykonywanych z prefabrykatów)
   
• zapewnienie wtórnego ustroju nośnego w przypadku uszkodzenia ściany nośnej
   
• zapobieganie uszkodzeniom, np. powstawaniu rys w ścianie, wywołanych nierównomiernym osiadaniem budynku, czy też odkształceniami generowanymi przez zmiany termiczne
   
• wyrównywanie różnic odkształceń w styku ścian różnie obciążonych

Montaż nadproża L19

Jeśli zastanawiamy się, jak wykonać montaż nadproża L19, rozwiązanie znajdziemy w instrukcji montażu belek konkretnego producenta. Większość zaleceń i wskazówek będzie tutaj taka sama dla wszystkich nadproży. Warto jednak dokładnie zaznajomić się z udostępnianymi nam zaleceniami. Przełoży się to z pewnością na szybkość i sprawność montażu, a także finalnie na jakość wykonania prac. Instrukcje zawierają dodatkowo graficzne przykłady oparcia belek na murze, czy też sposobu, w jaki układać należy belki (odpowiednio nad otwór dla ściany wewnętrznej lub zewnętrznej).

Układanie i montaż belek nadprożowych L19 odbywa się standardowo w oparciu o następujące zasady:

• nadproża L19 montujemy zawsze równolegle ze wznoszeniem ścian;
   
• belki układamy na wyrównanych i wypoziomowanych powierzchniach murów (w ten sposób uzyskamy stabilniejszą konstrukcję);
   
• belki skrajne znajdujące się na licu ściany układamy dolnymi półkami do środka nadproża, z zachowaniem minimalnej długości oparcia zależnej od długości belki nadprożowej (najczęściej 10-15 cm), dzięki temu otrzymamy równą płaszczyznę ściany (układanie belek L-19 nad otworami dla ścian wewnętrznych);
   
• belki skrajne po wewnętrznej i zewnętrznej stronie muru powinny być skierowane półką dolną na zewnątrz ściany, co umożliwi docieplenie nadproży. Dodatkowo, belka środkowa najbliższa skrajnej wewnętrznej krawędzi ściany powinna być ustawiona plecami do belki skrajnej, co zapewni optymalną współpracę na obciążenie stropem w fazie montażu (układanie belek L-19 nad otworami dla ścian zewnętrznych)
   
• w montażu wykorzystujemy zaprawę cementową klasy min. M10 o grubości min. 15 mm na murach wykonanych z elementów murowych grupy 1 lub 2 o 𝑓𝑏≥15 𝑀𝑃𝑎, i na zaprawie cementowej M10 w przypadku murów wykonanych z elementów murowych o 𝑓𝑏<15 𝑀𝑃𝑎; zaprawy klasy niższej niż M10 będą odpowiednie dla elementów murowych grupy 3;
   
• jeśli wymaga tego projekt, wewnętrzną przestrzeń pomiędzy belkami dodatkowo dozbrajamy;
   
• w nadprożu od strony zewnętrznej muru układamy ocieplenie ze styropianu;
   
• wewnętrzną przestrzeń między ułożonymi belkami nadprożowymi wypełniamy betonem klasy min. C20/25 zgodnie z projektem konstrukcyjnym;
   
• wykonujemy mur nad otworem;
   
• koniec prac montażowych to ułożenie stropu i betonowanie wieńca, a następnie oblicowanie wewnętrznej strony nadproża. Tutaj należy pamiętać o podstemplowaniu skrajnej wewnętrznej belki L-19, która jest obciążoną bezpośrednio stropem. Stemple usuwamy po ok. 7 dniach od zbudowania całego nadproża ze stropem.

Warto pamiętać, że belki o rozpiętości 210 cm oraz dłuższe, na których opierają się płyty stropowe, będą wymagały dodatkowych podpór montażowych. Ustawiamy je bezpośrednio pod uchwytami montażowymi.

Prefabrykowane nadproża L19 to nowoczesne rozwiązanie konstrukcyjne wykorzystywane przede wszystkim w budowie domów jednorodzinnych. Ich stosowanie pozwala m.in. oszczędzić czas i zredukować koszty montażowe. O ile jednak nadproże w ścianie nośnej lub osłonowej to standardowe postępowanie, o tyle nie wszyscy decydują się na nadproże w ściance działowej, pomijając ten etap budowy lub zastępując je jedynie zbrojeniem. Warto pamiętać, że choć w niektórych przypadkach belki nadprożowe mogą okazać się zbędne, tak w wielu sytuacjach będzie to najlepszy sposób, aby uniknąć pękania tynków, czy powstawania rys na powierzchni ścian.

Inną ważną kwestią, o której warto wspomnieć na koniec, jest wykonanie izolacji żelbetowych nadproży. Będzie to szczególnie istotne w przypadku, gdy nadproże znajdować się będzie nad otworem w ścianie jednowarstwowej. W ten sposób unikniemy mostków termicznych generujących straty ciepła w budynku. Rozwiązaniem mogą być tutaj także belki o wysokiej izolacyjności termicznej, które nie wymagają ocieplenia.